Of ik het appeltje deze keer niet kon schillen, vroeg mijn vijfjarige zoon op een donkere woensdagochtend. 'Ok, maar waarom?' vroeg ik. 'Omdat hij het gaat opeten zoals die meneer op het toneel - zo heel onbeleefd dat alles uit zijn mond valt!' riep de zesjarige broer. Ja, juist. Natuurijk, dacht ik.
We zagen drie dagen eerder 'De Passant' van Laika en Michai Geyzen, een toneelstuk voor kinderen vanaf 6 jaar in de Studio en inderdaad, één van de vier acteurs at zijn appeltje zoals een konijntje, heel snel en al knagend, en de helft viel op de grond. Tijdens de voorstelling lachten de kinderen eerst ongemakkelijk - de oudste vroeg even bevestiging: 'Dat is toch niet beleefd, he mama?' - en dan voluit..
Net voor we binnengingen zag ik een bekende die in de Studio werkt en me zei dat het 'de beste voorstelling was' van dit jaar. En nadien beweerde een kennis-actrice stellig en vol enthousiasme hetzelfde. Kijk, ik ga niet zeggen dat ik die voorstelling niet goed vond, het tegendeel is waar, maar toch vind ik het hoe langer hoe eigenaardiger dat wij - grote mensen - met z'n allen bepalen wat goed is. Dus nam ik me in het naar buiten gaan (opnieuw) voor om helemaal niets over de voorstelling te zeggen en alleen mijn kinderen aan het woord te laten. Want wanneer ik zeg dat ik het sus of zo vind, dan gaan de kinderen daar (vaak maar niet altijd) onmiddellijk in mee. Ze zijn nog volop aan het aftasten, zoeken voorbeelden en het is evident dat mama nog even dat voorbeeld is. Dus toen ik in het naar huis stappen vroeg wat ze ervan vonden, werden daar niet zo heel erg veel woorden aan vuil gemaakt. (Er werd niet over 'beste' gesproken, hoewel ze dit jaar best al wel wat voorstellingen zagen. Kinderen leven in het moment)
Eerst was het: 'goed'. Ja maar, wat vond je goed of waarom vond je het goed.'
'Gewoon'.
'Ok, probeer eens te bedenken wat je echt goed vond'
'Ik vond de tent heel goed. Die werd opgeblazen door de lucht, hè mama! Dat was een magische tent.' vond de jongste.
'Ik vond het vechten heel goed', wist de oudste. 'Het vechten in de tent?' (ik). 'Neen, het vechten op het begin' (hij) 'Dat waren geen vrienden, hè mama' (hij), 'neen?' (ik). 'neen' (hij). 'Maar op het einde toch wel? Want ze deden 'neuze-neuze?' (ik). 'O' (hij). En de kous was af - behalve dan drie dagen later in verband met het appeltje.
Was dit de beste voorstelling van het jaar? Ik weet het niet.... Voor wie, vraag ik me dan af. Mijn moeder - 72 jaar, met veel theatervoorstellingen op de teller maar toch van een andere generatie - had er haar bedenkingen bij. Ze durfde dat niet met zoveel woorden zeggen omdat ze weet dat de tijden veranderd zijn maar ze vond het 'voor kinderen toch moeilijk en traag op gang komen, met dat botsen van die valiezen en dat vechten en zo donker'. En ik moet eerlijk bekennen dat ik dat ook wel even dacht - want het is misschien wel slap stick en grappig en herkenbaar (mijn jongens vechten veel meer dan me lief is, en botsen en vallen zijn nog steeds hoogtepunten in elk theaterstuk), maar wat er toen getoond/bedoeld werd: 'het is van mij en jij mag er niet aankomen (aan de valies)' en 'nu mag jij wel maar hij niet', dat gaat toch grotendeels aan zesjarigen voorbij en dat zag ik ook op hun gezicht. (ok, mijn fout dat ik een vijfjarige meenam - maar programmatoren moeten wel beseffen dat die leeftijdsgrens belangrijk is en dat ouders vaak denken dat hun jongere kind het ook wel zal snappen) De grote thema's van de voorstelling over 'vriendschap' en 'hebben' en 'delen' en 'plaats opeisen' en 'plaats geven' en 'verzoenen' zijn heel knap in scène gezet en de acteurs brengen een fysiek bewonderenswaardige prestatie. Bovendien is de (deels) live muziek betoverend - zo sereen bij momenten, zo ophitsend als het moet. En de taal die niemand verstaat is hilarisch. Dus ja, voor volwassenen is deze voorstelling heel sterk: met weinig middelen wordt heel veel gezegd; Maar of het dan ook een 'heel goede voorstelling' is voor de leeftijdscategorie van kinderen die het beoogt (vanaf 6 jaar): ik weet het niet. Er is veel verschil tussen kinderen van 6 en 8 jaar, en er is veel verschil tussen kinderen van 6 jaar en 6 jaar. Sommigen zagen nooit theater (al denk ik dat het daar wel meeviel - het was een heel ander publiek dan het publiek dat ik enkele dagen voordien in 'Circus Barones' op de Desguinlei zag. Die bereiken echt de doorsnede van de samenleving! Was dat een eye-opener!), anderen krijgen het met de paplepel mee. De meeste kinderen van 6 jaar denken nog heel concreet, terwijl in deze voorstelling de dingen toch wel tot hun abstracte essentie werden herleid.
Een kind moet niet alles verstaan, dat niet, maar volstaat het dat het de 'appel' en het 'vechten' en de 'magische tent' onthoudt? Misschien wel. Misschien niet. Misschien moeten programmatoren durven de onderleeftijd wat naar boven te trekken? Food for thought. Ik laat het nog wat bezinken.